50 jaar zonder Coppi

Op 2 januari om kwart voor negen ‘s ochtends is het dus al weer vijftig jaar geleden dat je dood ging. Je zou zeggen dat het leven inmiddels doorging, dat je in de vergetelheid zou raken, dat de wielerfans je anno 2010 zouden hebben ingeruild voor een nieuwe kampioen. Niet in Italië. De legende is springlevend, vooral in de harten van de nostalgische wielerfans. Verhalen over de kampioen der kampioenen gaan van generatie op generatie zoals met grootmoeders recept voor een traditioneel bordje ribollita gebeurd. Coppi is Coppi. En er is maar één Campionissimo.
Ik was ooit aanwezig bij een feestje in Montecatini Terme waar oude wielerkampioenen in het zonnetje werden gezet. De zoon van Gino Bartali zat aan een tafeltje vooraan en de neef van Fausto Coppi was er ook. Andrea Bartali en Pierino Coppi raakten zelf nooit een trapper aan maar ze werden door het publiek uitbundig gevierd. Daar werden de zoon en de neef gedenkbeeldig op de schouders genomen en onder luid applaus door het restaurant gehost. De nazaten moesten op de foto en er werd om handtekeningen gevraagd. Ik vond het een wat vreemde toestand en het feestje deed wat potsierlijk aan, maar dat was nog voordat ik de ziel van de Italiaanse wielerfan wat beter leerde doorgronden.
Een Italiaan conserveert graag; of het nou om kunst, cultuur of verhalen over wielerkampioenen gaat. Het heeft vast te maken met een heimelijk verlangen naar het verleden, naar de tijd van Fausto en Gino, toen alles beter was. En misschien worden daarom zoveel musea, granfondo’s, gran premio’s, bokalen, bergtoppen, plaquettes, bustes, standbeelden, feestdagen, fanclubs, websites, wijken, straten en pleinen naar wielerhelden vernoemd. Alsof een museum (in Castellania) niet genoeg was, heeft Coppi ook in het nationale wielermuseum van Madonna di Ghisallo een belangrijke hoek. Alsof een buste (boven op de Stelvio) niet genoeg was werd het hoofd van Coppi ook op de Passo della Bocchetta gezet om zijn laatste overwinning tijdens de Giro dell’Appennino te herdenken, en God weet waar in Italië nog meer bronzen Coppi’s staan. Alsof ik aan twee boeken over Fausto Coppi (een van Gianni Brera en een van Martin Ros) niet genoeg had, heb ik deze maand nóg maar een boekje van Brera over Coppi gekocht (Coppi e il diavolo) en daarna nog één (Un uomo solo al commando van Paolo Alberati). Via de websites van amazon.com en bol.it ook nog het een en ander besteld en om mezelf helemaal te verwennen deze week een niemendalletje laten inpakken waarin Andrea Bartali en Marina Coppi uitleggen hoe het was om de zoon/dochter van een kampioen te zijn. Ik heb altijd een soort mededogen gevoeld met Marina, Coppi’s enige dochter uit diens eerste huwelijk met jeugdliefde Bruna, die in 1953 zonder vader verder moest omdat de Campionissimo zijn hart verloor aan la Dama Bianca. Fausto Coppi liet in 1953 zijn gezin voor Giulia Occhini in de steek, toen Marina pas vijf was. ‘Als de mensen me vragen naar herinneringen aan mijn vader, schiet ik vaak te kort’, zei ze daarover onlangs tegenover de Gazzetta. Coppi zette voor de liefde zijn reputatie als wielerheld op het spel en Occhini belandde zelfs in de cel. Het stel zou uitgroeien tot het meest controversiële koppel van de natie maar hun affaire staat vijftig jaar na dato symbool voor de ultieme liefde. Coppi en zijn dame in het wit waren zeg maar, de Romeo en Giulietta van hun tijd.
De Italiaanse wielerfan kan van de l'indimenticabile (onvergetelijke) Coppi maar geen genoeg krijgen. Diens wielerheldendaden zijn ieder jaar weer goed voor nieuwe uitgaves op DVD en op internet zwelt het aantal hits aan: websites, fangroepen op Facebook, filmpjes op youtube en bids op Ebay voor vergeelde tijdschriften met Coppi op de cover. De Gazzetta dello Sport stelde zich onlangs de vraag hoe het kan dat een sportman vijftig jaar na zijn dood nog steeds zo inspireert en wat maakte Coppi eigenlijk zo speciaal? De ontelbare overwinningen, de tweestrijd met Bartali of het feit dat hij de sport als eerste op een bijna wetenschappelijke manier benaderde? Zeker is dat het drama in zijn privéleven (zoals de tragische dood van zijn broer Serse), zijn affaire met Occhini, de maatkostuums, wollen overjassen, hippe zonnebrillen en Lancia Aurelia voor buiten de koers en zijn vroege en bijna absurde dood (op 40-jarige leeftijd, aan de gevolgen van een onbeduidende maar miskende malaria) de mythe naar nog grotere hoogte hebben gestuwd.
Sinds zijn overlijden op 2 januari 1960 wordt Coppi ieder jaar nog herdacht door vrienden en familie. Als engel Fausto Coppi vanaf een wolkje hoog in de wielerhemel kan meekijken, zal het hem wellicht verbazen dat op zijn sterfdag voormalige tegenstanders en gregario’s op de fiets stappen voor een bedevaart naar Castellania. Sinds een paar jaar zijn zowel Faustino als Marina Coppi bij de plechtigheden aanwezig en treuren de halfbroer en –zus sámen aan het graf van hun vader. De tijd heelt alle wonden en dat zal de kampioen der kampioenen vermoedelijk weer wel goed doen.