Over Basso, VDB en Pantani

Op het moment van tikken staat Ivan Basso in het beklaagdenbankje in Rome. De wielrenner wordt verdacht van betrokkenheid bij Operacion Puerto, het dopingschandaal rond de Spaanse gynaecoloog Eufemiano Fuentes. De hele affaire leek voor de winnaar van de Giro met een sisser af te lopen (gebrek aan bewijs), maar deze week ging het spel alsnog op de wagen omdat een volhardende openbare aanklager de hand had weten te leggen op een paar zakken bloed uit de vriezers van Fuentes. De zaak werd subiet heropend. De UCI blij, Basso boos. En teleurgesteld. 'Ik heb hem nog nooit zo aangeslagen gezien. Hij kon het niet eens opbrengen om te trainen', beschreef zijn advocaat de gemoedstoestand van de renner.

Voor Basso is er geen ontkomen meer aan. Denk ik. Hem wacht eenzelfde lot als Jan Ullrich (einde carriere) of hij gaat jaren van schorsing tegemoet. Denk ik. Basso heeft de Giro al uit zijn kop gezet en eerder deze week belde hij met ploegleider Johan Bruyneel om zijn contract bij Discovery Channel op te zeggen. 'Ik wil niet dat mijn ploeggenoten onder deze affaire lijden', zei Basso. Nobel, dacht ik. Zo collegiaal had de Italiaan me voordien niet geleken. Vorig jaar zat ik thuis voor de buis toen hij rivaal Gilberto Simoni tijdens een van de laatste etappes van de Giro een oneerbaar voorstel deed. De twee renners lagen samen op kop toen Basso tijdens de afdaling aan Simoni (de betere daler) vroeg om er alsjeblieft niet vandoor te gaan, om vervolgens, met de finish in zicht, vijfduizend euro te vragen voor de overwinning. Simoni zei nee, waarna Basso zijn concurrent pesterig uit het wiel reed. Een hand in de lucht en een fotootje van zijn pasgeboren zoon Santiago in de andere. Was dat geen prachtige topssport? En - oooh - wat was het fijn dat het volk na Pantani weer een held had. Italië sloot de kampioen gepassioneerd in de armen. Behalve Simoni. 'Basso is het niet om de sport te doen. Hij denkt alleen maar aan de poen', zei die een jaar geleden al in de Gazzetta. Ik had dat soort verhalen ook al eens opgevangen van Thomas Dekker, mijn parttime-buurman in Lucca. Die vertelde wel eens wat smeuïge ins en outs tijdens een espresso op het terras. Dat Basso bepaald niet het populairste jongetje van de klas was. Dekker vertelde er niet bij waarom. Hij vertelde wél waarom hij Ivan's zus Elisa wel een lekker ding vond: 'Ondanks de neppers'. Het kan verkeren. Van opgehemeld, naar opgebrand. Basso weet er alles van. Er is in Italië een heksenjacht geopend op de ideale schoonzoon, zoals in het verleden jacht werd gemaakt op Marco Pantani. We weten allemaal hoe het met Il Pirata afgelopen is en het valt te hopen dat Basso de boel de komende tijd wél op de rit houdt. Met de steun van zijn gezin, zus en vader. Vangnetten zat.

Mijn gedachten gingen deze week uit naar Frank Vandenbroucke, ook al zo'n gevallen held. Ver voor het tijdperk van Koning Boonen was VDB de wielrennende boy wonder van België. Vandenbroucke had flair, fietste met durf en had bovenal blonde plukjes in het haar. Tijdens vijf profjaren fietste hij vijftig zeges bijeen. Wat wenstte je nog meer als wielerfan? De wereld lag aan VDB's voeten totdat zijn naam opeens met doping in verband werd gebracht. Er werd niets bewezen, maar toch zette Cofidis de renner op straat. 'Dat is wat hoor. Als niemand in je onschuld gelooft. Ik was de nummer één van de wereld, leider van de wereldbeker en ineens deed ik er niet meer toe, was ik een nul', zei Vandenbroucke in de aanloop naar Luik-Bastenaken-Luik tegenover de Italiaanse Sportweek. Het gebrek aan erkenning leidde tot een depressie: 'Ik greep naar de amfetamine en nog meer pillen. Deed alles om maar niet te hoeven nadenken, ik wilde vergeten'. VDB ruziëde met zijn familie en verliet uiteindelijk zijn vrouw en kind. 'Ik voelde geen vertrouwen meer. En waar waren opeens al die zogenaamde vrienden gebleven die vooraan stonden toen er nog wat aan me te verdienen viel?'

De extraverte Vandenbroucke trok zich terug en sloot zich op in zijn huis: 'Ik voelde me aangeslagen, gewond van binnen en ik slaagde er niet in een oplossing te vinden'. Jaren van ellende volgden. In 2002 viel de politie zijn villa binnen en trof in de koelkast verboden middelen aan. 'Ik gebruikte die spullen niet eens om er als wielrenner beter van te worden. Ik zat amper op de fiets! Toch werd ik geschorst en tot werkstraf veroordeeld. Ik was een crimineel'. Hij dacht aan zelfmoord. 'Ik kon het leven niet meer aan. Ik kon de tranen niet meer verdragen, ik kon mezelf niet meer verdragen. Pas toen ik wist dat ik mezelf genezen kon, durfde ik te beweren dat ik niet zou eindigen als Pantani'. Het einde van VDB's carriere diende zich aan. En België? België koos ondertussen voor Tom Boonen. Ver weg van Vlaanderenland werkte het zwarte schaap in Italië aan zijn herstel. Hij bezocht een psycholoog, laafde zich aan de liefde van zijn Italiaanse echtgenote en begon zich langzaam maar zeker weer wielrenner te voelen. Inmiddels fietst VDB voor Aqua e Sapone en droomt van eerherstel. 'Ik kan de verloren tijd niet meer inhalen maar het lichaam is nog jong en heeft weinig geleden, ondanks de medicijnen. Dat wijzen de testen uit. Ik beleef de sport nu wel op een andere manier. Ik voel meer passie en ben vrij van stress. Ik ben er ook van overtuigd dat het wielrennen zonder doping kan bestaan. Al moet gezegd dat niet alleen de renners schuld hebben. Zo vond de UCI het lange tijd wel best zolang de hematocrietwaarde van renners maar niet boven de 50 uit kwam. Het was een soort vrijbrief. Alsof de heren wilden zeggen: rotzooi maar wat aan, zolang je de grens niet overschreidt'. VDB en Pantani overschreden de grens wel. Basso vermoedelijk ook en met hem de nummers één tot en met twintig uit het Giro-, Tour- en Wereldbekerklassement. Tenminste, dat denk ik. 'Chi sbaglia, deve pagare', vinden ze in Italië. Basso - mits schuldig - zal zijn straf daarom niet ontlopen. Italianen hemelen met liefde op, maar sabelen ook graag neer. Hopelijk leidt die Romeinse methode niet tot het soort hevige depressie die VDB in België tot aan de rand van de afgrond bracht en die bij Pantani uiteindelijk leidde tot de dood.

Vandenbroucke zegt te hebben geleerd van zijn fouten: 'Wielrennen is belangrijk voor me maar het betekent niet álles'. Je zou hem bijna een succesvolle doorstart van zijn carriere gunnen.