Vittimismo

In Italië wordt het fenomeen vittimismo genoemd. Italiaanse voetbaltrainers en –spelers doen het graag; de slachtofferrol spelen. Ze gebruiken vittimismo om de schuld af te schuiven of gebruiken het als een alibi voor een nederlaag. Voorzitter Andrea Della Valle van Fiorentina was eerder dit seizoen bloedserieus toen hij het na een paar onfortuinlijke nederlagen had over een complot tegen zijn club. ‘Zij zijn groot en ik ben klein en dat is niet eerlijk’, zong Calimero. Zoiets. Vittimismo. Luciano Spalletti, coach van AS Roma, deed het afgelopen zondag nog. Zijn ploeg had net met 3-3 gelijkgespeeld tegen Inter, nadat het met 1-3 had voorgestaan. De trainer stak na afloop de hand niet in eigen boezem. Hij vroeg zich niet af waarom zijn ploeg, die beter speelde, opnieuw een voorsprong uit handen had gegeven en gaf in plaats daarvan de schuld aan de scheids. Die gaf volgens Spalletti in de tweede helft een onterechte penalty aan Inter waardoor het 2-3 werd. En daarna 3-3. Middenvelder Daniele De Rossi van AS Roma ging nog een stap verder. ‘Inter heeft helemaal geen hulp nodig. Ik betwijfel of ik op deze manier ooit het kampioenschap kan winnen’. Wantrouwen jegens arbiters is in Italië diep geworteld. Helemaal sinds Moggipoli. Een leidsman is bij voorbaat corrupt, tenzij het tegendeel is bewezen. Een scheidsrechter wordt een cornuto genoemd; iemand wiens vrouw vreemdgaat maar het betekent ook klootzak of idioot. En laten het nou juist de klootzakken en de idioten zijn (politie-agenten, rechters en politici bijvoorbeeld) die in de ogen van de gemiddelde Italiaan de wet toepassen of uitvoeren, net als de man in het zwart op het voetbalveld.
Je vraagt je af waarom iemand in Italië nog het beroep van scheidsrechter kiest. Vroeger ging het nog wel. Je had arbiters als Concetto Lo Bello, die de prins werd genoemd omdat hij in zijn zwarte pak met gesteven witte kragen er onberispelijk uit kon zien. Lo Bello stond er altijd geweldig opgeblonken bij. Met glimmend zwart haar en zijn snor keurig in de krul. Het ging op het veld niet om de voetballers, maar om hem, Lo Bello, een strenge scheidsrechter met autoriteit. Niet dat hij geen fouten maakte, maar tegen Lo Bello trok je niet zo gemakkelijk van leer. En de moviola bestond nog niet. Sinds op televisie dagelijks wordt ingezoomd op beelden van blunderende arbiters is alles anders. Scheidsrechters zijn aangeschoten wild. Letterlijk en figuurlijk. Luca Cardinalini, journalist en amateurvoetballer, schreef er in 2004 een vermakelijk boekje over. Het gaat over het zware leven van de arbiter en geeft een opsomming van vechtpartijen, achtervolgingen en andere bizarre incidenten met Italiaanse arbiters in de hoofdrol. Het zijn allemaal waargebeurde verhalen. Je lacht je soms een breuk, maar met humor heeft het niets te maken. In Piëmonte werd een scheidsrechter ooit tot aan de kleedkamer achtervolgd nadat hij Olbia tijdens een uitduel tegen Vercelli in de extra tijd een penalty had gegeven. De man zat urenlang opgesloten en moest uiteindelijk door de politie worden ontzet. In Sicilië werd een speler voor vijf jaar geschorst nadat hij een vreselijke kopstoot uitdeelde waardoor de scheids zijn neus brak en zijn voortanden verloor. In Montecchio, in Emilia Romagna, werd een leidsman eens vijftien kilometer lang achtervolgd door een woedende fan op een motorfiets en in Calabrië werd een arbiter vanwege het geven van een gele kaart door een volledig voetbalteam in elkaar gehengst, daarbij geholpen door de grensrechter - tevens lid van de thuisclub - die de man toetakelde met de cornervlag.
Zo ver kwam het zondag gelukkig niet, maar volgens José Mourinho heeft vittimismo een soortgelijk effect. Het leidt de aandacht af van het voetbal, van het eigen falen. Tijdens een persconferentie wond de Portugees zich dinsdag vreselijk op. Hij noemde het gehuilebalk van trainer, spelers en tegenstanders in de Italiaanse media ‘intellectuele prostitutie’; een manier om de publieke opinie te beïnvloeden, in het nadeel van Inter natuurlijk. De Portugees maakte zich met die opmerking niet populair. Hem hangt nu een straf van de Italiaanse voetbalbond boven het hoofd, vanwege het beledigen van collega’s en het in diskrediet brengen van het Italiaanse voetbal. Een voordeel: niemand had het deze week over de Italiaanse scheidsrechters. Die werden met rust gelaten.