De bal van de finale van 1978 ligt bij Gonella op zolder, mischien..

Mooie trailer op youtube van Complici del silenzio, een Italiaanse film over het WK van 1978 in Argentinië met Alessio Boni, één van mijn favoriete acteurs in de rol van sportjournalist Maurizio Gallo. Die valt tijdens de openingsceremonie als een blok voor bloedmooie Ana, tevens politiek tegenstander van generaal Videla. De romance is fel en vurig maar leidt uiteindelijk tot gevangenschap en foltering van beide geliefden, terwijl in Buenos Aires de finale wordt gespeeld. Ik moest aan Sergio Gonella denken. Het was tijdens de zomer van 2007 dat ik in een strandtent in Forte dei Marmi een bordje pasta at met de leidsman van de finale tussen Argentinië en Nederland. Gonella had last van een krakkemikkige rug en zat met jicht aan beide benen. In het geheugen vielen nog geen gaten. De Italiaan zat er mooi opgebruind bij. Hij vertelde over zijn huwelijksreis naar Nederland en dat hij nog nooit zoiets had gezien als de afsluitdijk. Een sliert spaghetti en een slok wijn. Daarna begonnen we over het WK in Argentinië. Eerst wat onschuldige anecdotes. Over de wedstrijdbal bijvoorbeeld. Die had Gonella met toestemming van de autoriteiten na afloop van de finale in zijn koffer gestopt. Het ding lag veilig bij hem thuis op zolder totdat de Argentijnse voetbalbond de bal een jaar later opeens weer opeiste voor in het nationale voetbalmuseum. Gonella weigerde maar de Italiaanse bond drong aan om een rel met de Argentijnen te voorkomen. Toen heeft Gonella met de importeur van Adidas gebeld en om een Tango gevraagd. Met die nieuwe bal is hij samen met een vriend naar een voetbalveldje gegaan. Ze hebben gepingeld totdat ze erbij neervielen en de bal er net zo versleten en gebruikt uit zag als het exemplaar van de finale. Uiteindelijk heeft Gonella de bal teruggegeven. ‘Maar niemand weet of het de originele bal was. Bij mij op zolder in Asti ligt nog steeds een Tango. De waarheid? Die neem ik mee in mijn graf. Het is een geheim dat bij die finale hoort en daarmee basta’. We zetten een DVD van de finale op. De stem van Theo Reitsma. Gonella drukte zijn neus tegen het computerscherm. Daar was opnieuw het moment met de mitella van René van der Kerkhof. Gonella: ‘Het kon best een vorm van intimidatie zijn maar Passarella had in feite gelijk. In de handleiding van de FIFA staat dat het verboden is om met gips te spelen’. Met de agressieve sfeer rondom de wedstrijd viel het volgens hem wel mee: ‘Ze schreeuwden, maar verder niks’. Van een aanval op de spelersbus van Oranje had hij nog nooit gehoord: ‘Dat is voor mij nieuw’. Paperitos dwarrelden door het beeld. Een overtreding van Johan Neeskens. Gonella: ‘Hier zeg ik: ‘Kalm aan’. De Nederlanders maakten aan het begin van de wedstrijd de meeste overtredingen’. Daarna werd het serieuzer. Vragen en antwoorden over de militaire junta van generaal Videla (‘Het waren zaken die boven mijn pet gingen’), over de ruim dertigduizend mensen (desaparecidos) die vermist raakten (‘Dat werd later pas duidelijk. Ik wist er niet voldoende van af’), of Gonella nou wel of niet had moeten gaan (‘Ik was daar om mijn werk te doen. Ik wilde graag een WK fluiten’), over omkoping (‘Mij is nooit om een gunst gevraagd’), over geweld op straat (‘Eén keer ben ik aangehouden door een militair’) en of het misschien beter zou zijn geweest om het WK door een ander land te laten organiseren. ‘Waarom? Sport draagt haar eigen verantwoordelijk, niet die van de politiek’. Sergio Gonella komt uitgebreid aan het woord in het boek ‘Voetbal in een vuile oorlog’ van Marcel Rözer en Iwan van Duren. Terwijl de auteurs afgelopen maandag het glas hieven vanwege het winnen van de Nico Scheepmakerbokaal voor het beste sportboek van 2008, ging in Italië Complici del silenzio (Medeplichtigen in stilte) in premiere. Zou Gonella als eregast aanwezig zijn geweest? Eindelijk weer in de spotlights. Schrijdend over de rode loper, met een hand zwaaiend naar het publiek en met de andere steunend op echtgenote Dina vanwege de jicht en de krakkemikkige rug? Ik vermoed van niet.

Renate Verhoofstad schrijft iedere vrijdag een column voor de sportbijlage van het AD, AD Sportwereld. Kijk ook op www.sportwereld.nl/columnisten